De kans is groot dat je tijdens je ‘loopcarrière’ weleens met blessures te maken krijgt. Hoe behandel je ze het best? Of nog beter: hoe voorkom je ze? In deze rubriek geeft orthopedisch chirurge Melanie Vandenberghe uitleg over veelvoorkomende voet- en enkelblessures bij lopers. Dit keer bespreekt ze de achillespeesontsteking.
Wat is het?
De achillespees is het uiteinde van de kuitspier en loopt tot aan het hielbot. Het is de grootste pees in het menselijk lichaam en tijdens onze normale dagelijkse activiteiten, zoals wandelen, zijn de krachten op deze pees enorm groot. Door overbelasting kan de pees op microscopisch niveau structurele wijzigingen ondergaan. Ook niet-sporters kunnen met deze blessure te maken krijgen, maar een achillespeesontsteking treedt vaker op bij sporters en bij mensen van middelbare leeftijd. Pezen hebben een zwakke bloedvoorziening, waardoor ze minder snel genezen en extra gevoelig zijn voor mechanische repetitieve (herhaaldelijke) stress.
Wat zijn de symptomen?
Een achillespeesontsteking herken je in eerste instantie door pijn aan de pees. Vaak is er een pijnlijke zwelling op de achillespees, een paar centimeter boven je hiel. Bij het begin van de ontsteking ervaar je misschien alleen ’s ochtends of na enige tijd stilzitten pijn. Die zogenaamde ‘startpijn’ vermindert nadat je even bewogen hebt, al ervaren sommigen alleen pijn tijdens het lopen zelf.
Een achillespeesblessure ontstaat meestal geleidelijk. Zonder een gepaste behandeling kan dit zich ontwikkelen tot een continue pijn en zelfs (partiële) scheurtjes in de pees. Snel inspelen op je pijn is dus de boodschap. Je arts kan dan een echo aanraden en nagaan in welke mate de pees beschadigd is. Een radiografie is nodig om andere oorzaken uit te sluiten, terwijl een MRI enkel wordt genomen wanneer de arts denkt dat het om een grote scheur in de pees gaat of wanneer eenvoudige behandelingen niet aanslaan.
Wat zijn de oorzaken?
Eén of meerdere van volgende factoren dragen bij tot een onnatuurlijke belasting en dus mogelijke beschadiging van de achillespees:
• Overpronatie (het naar binnen kantelen van de voet)
• Korte kuitspieren
• Overgewicht
• Geneesmiddelen, zoals antibiotica of cortison
• Ziektes, zoals psoriasis of diabetes
Specifiek voor lopers:
• Minder geschikte/versleten schoenen
• Te snelle toename van het trainingsvolume of de trainingsintensiteit
Hoe behandel je het?
Bij zeer milde of initiële klachten is het soms voldoende om tijdelijk minder te lopen of intervalsessies te schrappen. Blijf je lopen, zorg dan voor een goede opwarming en doe regelmatig stretchoefeningen. Ontstekingsremmers kunnen je klachten en pijn gedurende een korte periode verminderen, maar pakken de oorzaak niet aan. Gebruik ze dus niet om maar te kunnen blijven trainen!
Stretchen en excentrisch trainen vormen de basis van de behandeling. Met excentrisch trainen belast en verleng je de spier tegelijkertijd. Dat doe je bijvoorbeeld door met de voorzijde van je voet op een kleine verhoging te gaan staan, de hiel te laten zakken om te stretchen en vervolgens op je tenen te gaan staan. . Vaak zul je voor optimale begeleiding naar de fysiotherapeut/kinesist doorverwezen worden. Er mag wat milde pijn zijn tijdens de oefeningen, maar die moet de volgende dag verdwenen zijn.
Ook volgende behandelingen worden vaak geadviseerd:
• Steunzolen: op maat gemaakte steunzolen zijn vooral belangrijk ter voorkoming van overdreven pronatie. Ze geven ook een betere ondersteuning van de voet.
• Gelzooltjes: ophogende gelzooltjes (in beide schoenen om een beenlengteverschil te vermijden) zorgen voor minder spanning en schokken op de pees. Gezien dit een verkorte achillespees in de hand kan werken, kun je die beter niet te lang dragen en moet je de spier blijven stretchen.
• Nachtspalk: een nachtspalk of ‘Strassburg-sok’ wordt gedragen om de kuitspieren gedurende de nacht op te rekken.
• Injecties: injecties met cortison in de pees zelf worden afgeraden! Dit wordt slechts zeer beperkt gebruikt voor ontstekingen rondom de pees.
• PRP: bij ‘plaatjesrijk plasma’ wordt je eigen bloed afgenomen en na bewerking ingespoten in de pees. De bewerkte cellen bevatten helend potentieel. Let wel: PRP is een dure therapie en niet altijd succesvol.
• Shockwavetherapie: schokgolven verbeteren de bloedcirculatie in het getroffen gebied en versnellen zo het natuurlijke genezingsproces. Deze therapie kan pijnlijk zijn, maar geeft vaak na enkele behandelingen al minder klachten.
• Operatie: als de overige behandelingen niet aanslaan, kan de ontsteking operatief behandeld worden. Daarbij wordt de pees vrij gelegd, schoongemaakt en opnieuw gehecht. Als de oorzaak bij te korte kuitspieren ligt, wordt er soms voor gekozen een deel van de kuitspier te verlengen in de kniekuil. Zoals altijd zijn er aan operaties risico’s en mogelijke complicaties verbonden.
Hoe voorkom je het?
Wie in het meinummer het artikel over ‘fasciitis plantaris’ aandachtig heeft gelezen, zal overeenkomsten opmerken op vlak van behandelingsmethoden en manieren om de blessure te voorkomen. We zetten de belangrijkste nog eens op een rijtje:
• Koop geschikte loopschoenen
• Stretch je kuitspieren
• Varieer in de ondergrond waarop je loopt
• Bouw je trainingsintensiteit en -volume geleidelijk op
• Doe een voetanalyse en draag zooltjes indien nodig
Als de klachten chronisch worden, zijn ze vaak moeilijker te verhelpen. Wacht dus niet te lang om actie te ondernemen als je pijn ervaart.
