‘Je positief voelen doe je door je te richten op wat je wél kunt.’ Bam, de eerste tip is binnen. We zitten aan tafel bij David van der Linden in de door hem en René Renders gerunde Galerie Bonnard in Nuenen. Kunst all over the place. Op een steenworp afstand glorieert de bekendste man uit Nuenen, Vincent van Gogh. Om bij dit Vincentre te komen loop je letterlijk langs de ‘Aardappeleters’, een spits gekozen naam voor de plaatselijke frietboer. Van Gogh, bekend van zijn depressies, had zijn ogen uitgekeken in de heldere en kleurrijke galerie. Voor onze gesprekspartner is het ook figuurlijk helder dat kunst kan bijdragen aan juist een optimistische kijk op het leven. ‘Heel Nederland praat elkaar na. Het is donker, slecht weer, somberheid is troef met blue monday als jaarlijks dieptepunt. Voor ons werd blue monday de mooiste dag van het jaar. Op deze maandag verscheen in de NRC een lovende recensie onder de kop Antidepressiva op verf in Galerie Bonnard. Okay, even voldoende over verf en kunst, we gaan de link leggen naar de andere passie van David, hardlopen.
Zwerflopen over de hei
Niet alleen Luc Krotwaar maakte zijn kilometers over de uitgestrekte heidevelden rond Eindhoven. David, woonachtig in Leende, was hem al voor. ‘Ik vond het gewoon heel leuk. Lekker steeds nieuwe paadjes vinden. Dat hield ik ook vol toen ik in Utrecht ging studeren. Tot mijn 21e liep ik geen wedstrijden. Mijn eerste wedstrijd was een 10 Engelse Mijl in Geldrop. Daar finishte ik na 58 minuten. Ik kreeg direct het advies om me bij PSV aan te sluiten. Dat advies heb ik opgevolgd en heb daar het hardlopen geleerd. In die periode zag ik lopers zoals Ad de Bruijn junior halve marathons lopen in 1 uur 12 minuten. Dat waren voor mij ongelofelijk snelle tijden. Mijn begeleiders lachten wat en vertelden me dat ik dat ook zeker zou gaan lopen. Dat is uitgekomen. Mijn snelste halve is die van Egmond waar ik na 1.07 uur over de streep kwam. Nee, ik hou niet van vlakke lopen, dit was een veel betere uitdaging. Als er in die periode meer informatie was geweest over voeding dan had ik vast ook sneller kunnen zijn op de ‘hele’. In New York heb ik met 2 uur 27 minuten mijn persoonlijk record gezet.’ Ook nu nog rollen er weken van 100 kilometer onder de voeten van de 50-jarige door. ‘Lopen is fijn, we kijken alleen veel te veel naar het resultaat. Volgens mij is resultaat het gevolg van een heel proces. Als je kiest voor alleen ‘een resultaat’, dan vergis je jezelf. Dan sla je veel over, het is beter om voor een proces te kiezen, dat is duidelijker. Mijn moeder leerde me al jong keuzes te maken: als je iets wilt, maak de keuze, en ga ervoor, maar dan ook voor de consequenties die dat met zich meebrengt.’
Leren presteren
Na een studie psychologie in Utrecht werd in de eigen vrije tijd een start gemaakt met wat later het bedrijf van David zou worden. ‘Mijn specialisme is ontwikkelingspsychologie. Ik kijk hoe mensen zich ontwikkelen. Ik merkte dat hier behoefte aan was. In het begin begeleidde ik een jonge loper. Daarna kwamen er meer sporters en kreeg ik ook een tennisschool als klant. ‘Leren presteren’ werd mijn bedrijf. (lachend) Nee, niet resultaatgericht, want dat zit nou eenmaal niet in mijn systeem. Ik nam veel ervaringen mee uit mijn eigen loopcarrière en uit de revalidatiekliniek waar ik werkte. Had ook al geconstateerd dat langs de banen of de crossen er totaal geen sprake was van samenwerking. Bij de Warandeloop in Tilburg zag ik overal clubjes mensen die alleen op zichzelf en op hun sporter waren gericht. Samenwerking, ho maar! Als we dit toch eens zouden bundelen. Mijn insteek is dat het gaat om wat je doet en vooral wat je écht wilt. Dat leverde vooral bij de tennisschool de nodige conflicten op. Er moest resultaat worden behaald! Kijken naar prestaties hoeft immers niet te betekenen dat de prestaties in de bewuste sport verbeteren. Het ging er in een traject om dat een atleet zich weer goed en krachtig kon voelen bij wat hij of zij deed. Een atleet die zeer talentvol was in zijn sport, vertelde mij dat hij veel liever zou dansen dan tennissen. Na in te zoomen op het proces van trainen, investeren, offers brengen is de jongen geswitcht naar de sport waar zijn eigen passie ligt.’
Bal aan de voet
De kracht van positief denken is het kantelen van het sombere gevoel dat aanwezig kan zijn. Somberheid die vaak voortkomt uit ontevredenheid. David schetst het als volgt: ‘Je mist iets, of nog vaker, je denkt dat je iets mist. Kijk eens naar somber weer. Je richt je in de donkere dagen op iets wat er niet is. Er is minder daglicht in de winter. Eigenlijk zijn er alleen maar dingen waar je niet van houdt. Probeer daar uit te komen door je af te vragen wat je nu precies mist. Of nog beter, jezelf de vraag te stellen: wat kan ik doen om daar te komen. Er is namelijk altijd wel iets dat wél mooi is. Accepteer dat het winter is en stop met vergelijkingen te maken met de zomer. Johan Cruijff heeft dit proces eens omschreven als ‘de bal aan de voet houden’. Neem zelf het initiatief en maak je niet afhankelijk van omstandigheden. Geblesseerd raken is moeilijk te zien als iets wat positief is, zeker als het net gebeurd is. Toch heeft het geen enkele zin bij de pakken neer te zitten.’ De rouwverwerkingstheorieën van E. Kubler Ross leren dat er fasen zijn in het verwerken van een verlies. Bij een blessure of tijdens revalidatie worden deze fasen door David ‘taken’ genoemd. In 7 stappen ben je steeds zelf verantwoordelijk voor de volgende stap. Deze taken betekenen dat je ook tijdens je blessure aan je ‘proces’ kunt werken, goed bezig kunt zijn.
Ontspanning door humor
Iedere loper en loopster herkent het. Voor de wedstrijd hoor je in een kleedkamer zelden: ik voel me fantastisch, ik denk dat ik fluitend ga winnen. Nee, de gemiddelde opmerking slaat meestal terug op het niet goed kunnen voorbereiden, het sluimerende griepje of de nog steeds niet herstelde blessure. (In de psychologie is dit bekend als ‘self-handicapping’.) Ook David kent deze indek-acties uit zijn eigen tot 2010 durende wedstrijdperiode. ‘Liepen we een wedstrijd en was iedereen tijdens het inlopen al aan het klagen. Het kwam er meestal op neer dat men ‘iets’ heeft en dat het daardoor wel slecht zal gaan. Iedereen is hiermee volledig gefixeerd op redenen voor het niet behalen van het gedroomde resultaat. Door hiermee bezig te zijn wordt het zeker niet waarschijnlijker dat je het gewenste resultaat gaat behalen. Persoonlijk heb ik altijd de ontspanning kunnen vinden, dat kan al door bij dezelfde warming-up de humor van iets in te zien. Dan riep ik bijvoorbeeld naar een tegenstander dat hij wel een hele sterke aftershave op heeft gedaan. Presteren vanuit ontspanning is geen kunstje. Positief denken komt voort uit weten dat je hard gewerkt hebt en dat je gewoon veel zin hebt om dit in een race te laten zien. Als je positief denken alleen koppelt aan ‘winnen’, zoals de Amerikanen vaak beweren, dan werkt het niet.’
Positieve stress is de motor van je motivatie
Voor wedstrijdangst heeft David ook nog wat goede tips. ‘Natuurlijk is er dan spanning. Hoe groter de wedstrijd hoe meer wedstrijdspanning. Het slaat alleen vaak helemaal door. Sporters leggen zichzelf verboden en geboden op. Zoals ‘het moet (!) goed gaan want anders.. ’ of ‘als het niet goed gaat, moet (!) ik het wel goed vinden’. Je moet ervan uit gaan dat je naar een evenement komt om een bepaald resultaat te halen, dat je zin hebt om mee te doen en dat je er alles aan wilt doen. Eigenlijk wil je extreem graag dat het goed gaat. Met spanning voelen tijdens een wedstrijd is niets mis, zonder stress ben je dood. Je moet alleen wel haalbare doelen stellen. Maar je mag ook gewoon proberen. Neem Kim Dillen, zij zal om deel te kunnen nemen aan de Olympische Spelen in Tokio een dik persoonlijk record moeten gaan lopen. Ze kan daar vanaf nu naar toe gaan werken om het te bereiken. Zij heeft wel de intrinsieke motivatie om dit traject in te gaan. Haar intrinsieke motivatie en gerichtheid op het hele traject maken haar missie bijzonder realistisch. De weg als doel, met een resultaat als gevolg. Iemand met een dergelijke potentie, bewezen kwaliteiten en inzet zou wat mij betreft vooraf al het ticket voor Tokio verdienen. Bij de tennisschool zag ik op dat gebied grote verschillen. Waar de ‘mentale topper’ van de toekomst zelf tijdens rustperioden extra oefeningen ging doen, ging de rest met hun telefoons zitten klooien. Die talenten worden ook binnen de atletiek veelal van buitenaf beoordeeld. Als je een goed resultaat behaalt, ben je een talent. Alleen gaat het niet alleen om het resultaat, de manier waarop het is behaald, is van veel groter belang! Dat is de grootste fout binnen de sportbegeleiding. Kinderen weten vaak zelf of ze talent hebben en ervoor willen werken. Ze zouden zich dan zonder inmenging van buitenaf moeten melden bij talententeams. Met dat soort teams zal het prestatieniveau in Nederland naar mijn mening snel stijgen.’
Leuk die variatie
Negatieve stress is volgens David het gevolg van niet geloven in je doel of geen duidelijk doel hebben. Daarom herhaalt hij nogmaals de oproep om je te richten op zaken die je wél kunt. ‘Het grote nadeel van atletiek is dat het een heel controleerbare sport is. Het gaat bijna altijd over tijden. Binnen het wielrennen ligt dat anders, daar is de wedstrijd het spel van de ene sporter tegen de ander. Binnen de atletiek zou dit ook welkom zijn. Ja, bij het crossen zie je dit spelelement wel terug. Hardlopen tegen elkaar is een spel. Volgens mij kan dat prima via de cross ook naar de baanatletiek worden doorgeschoven. Ga eens wat meer variëren en laat, zeker voor kinderen, die klok weg. In mijn woonplaats Mierlo zie ik elke zondagmorgen een zeer grote groep BMX-ers uit België verzamelen. Die gaan heel speels met de groepstraining aan de slag en maken juist spelen heel belangrijk. Geweldig leuk die variatie. Het najagen van resultaten begint ook in het onderwijs aan belang te verliezen. Was in het verleden de CITO-toets heilig, nu staat dit door resultaat gestuurde selectie-instrument voor het vervolgonderwijs steeds vaker ter discussie.’
Het is veelal ook een vorm van ‘omdenken’ als er te veel stress ontstaat. David geeft het voorbeeld van een schema dat hij samen met een vrouwelijke deelnemer ooit kreeg om de 100 kilometer van Winschoten voor te bereiden. ‘Zij las dat schema van bondscoach Gerrit van Rotterdam en begon van de zenuwen te huilen. Het was veel en ze kon er haar agenda niet mee invullen. Het kwam op haar heel benauwend over. Ik keek er precies anders tegen aan. Ik vond het een leuk gevarieerd schema, waarin ik veel nieuwe nog te ontdekken doelen zag. Dat is meteen weer een tip voor iedereen. Vind je het eng om aan zo’n schema te beginnen? Vergeet dan niet waarom je dat nieuwe doel graag wil lopen. In de eerste plaats namelijk omdat het iets is wat je het nog niet kunt, en je het spannend vindt om te kijken of je het uiteindelijk wel of niet zult kunnen.
Niet zeiken
Aan het einde van dit interview laat de aimabele David even merken dat ook hij stevig uit zijn slof kan schieten. Het betreft een voorval tijdens de NK marathon lang geleden. ‘Ik kan enorm boos worden op mensen die zichzelf niet serieus nemen. Hou op met zeiken over wat je misschien niet kunt, haalt of fout hebt gedaan en wees trots. In dit geval was ik de haas van dienst en liep ik met een vrouw die super had getraind om goed voorbereid aan de start te verschijnen. Het ging in deze wedstrijd naast de tijd ook om de klassering in het kampioenschap. Al vroeg in de race begon het gemekker over ‘zware benen en een te hoog tempo’. Daarna werd er omgekeken, want toen kwam de angst dat een concurrente dichterbij zou zijn gekomen. Zo ging ze maar door met het opnoemen wat er fout ging of fout zou kunnen gaan. Dat was het moment dat ik letterlijk ‘hou je bek’ heb geroepen. Ik heb vervolgens heel erg duidelijk gemaakt dat er niet voor niets vier maanden hard en goed getraind is voor dit evenement en dat ze door al die negatieve gedachten zichzelf onderuit aan het halen was. Wees trots op je gedane arbeid en zorg dat je niet voor niets zo veel uur bezig bent geweest. Het werd een nieuw persoonlijk record en een podiumplaats. Dit is maar een voorbeeld en ook nog in de top. Voor alle andere lopers en loopsters is het vooral van belang dat je realistische doelen stelt. Een uitdaging mag en kan – ook als het niet lukt – toch prettig zijn. Je móet niets. Heb je geen zin om te trainen, ga dan niet. Maar … vraag jezelf dan wel af hoe dit daarna voelt. Niemand dwingt je om te gaan trainen in de regen. Iedereen weet net als ik dat je van de 100 keer dat je het wel doet, er 98 keer tevredenheid is ontstaan. Positief denken is ook ‘weten dat je wel wat ongemak kunt verdragen’.
