Bijna alle patiënten die ik zie in mijn spreekkamer adviseer ik om meer te bewegen. Nu hoef ik de lezers van dit blad niet te overtuigen van hoe goed bewegen is voor je lijf. Het versterkt je immuunsysteem, je blijft op gewicht, botten, spieren en pezen worden versterkt en je hart, hoofd en buik knappen er behoorlijk van op. Eigenlijk bestaat er geen beter medicijn.
Toch is het voorschrijven van bewegen soms ingewikkelder dan het voorschrijven van een pil. En dat heeft alles te maken met motivatie. Het voordeel in mijn spreekkamer is dat er altijd een soort medisch noodzaak is om meer te geen bewegen, anders was je al helemaal niet bij mij gekomen! Voor het verlagen van de bloeddruk bijvoorbeeld wordt vaak naast een medicatieadvies ook aangeraden om meer te gaan sporten. Een hoge bloeddruk is dan gedefinieerd als een bloeddruk in rust > 140/90 mmHg. De bloeddruk is de druk van het bloed in de slagaders en wordt weergegeven door middel van twee kengetallen, de systolische druk of bovendruk en de diastolische druk of onderdruk. De getallen geven de druk aan in millimeters kwikdruk (symbool: mmHg), dat wil zeggen de druk uitgeoefend door een kolom kwik.
Als de druk in je vaatstelsel bij inspanning gevaarlijke waarden aan gaat aannemen wordt sporten vaak afgeraden. Er is concensus, na een overzicht van alle inspanningsprotocollen de systolische bloeddruk gemiddeld 50-70 mmHg mag stijgen. De diastolische bloeddruk mag tussen de 10-20 mmHg klimmen. Als je met een normale bloeddruk op de inspanningsfiets stapt en je hebt een sterke stijging van de onderdruk dan ben je in feite al bezig met het ontwikkelen van hypertensie.
Een sterke stijging van de onderdruk reflecteert een stug en stijf vaatstelsel. Het goede nieuws is dat je met de juiste training je vaatstelsel weer soepeler kunt trainen en op die manier misschien medicatie kan omzeilen. Even voor de dames, heb je hoge bloeddruk gehad tijdens je zwangerschap dan is de kans groot dat je op latere leeftijd hoge bloeddruk ontwikkeld. Dus extra in de gaten houden.
Waarom stijgt je bloeddruk bij inspanning? Tijdens inspanning moet je cardiac output omhoog omdat je spieren meer zuurstof nodig hebben. De cardiac output, ook wel het hartminuutvolume en dat is de hoeveelheid bloed die het hart per minuut wegpompt. Het stijgen van de cardiac output is het gevolg van een hogere hartslag en een groter slagvolume. Voor de natuurkundige onder ons is druk proportioneel gerelateerd aan flow en weerstand.
Een chronisch verhoogde bloeddruk is slecht voor hart en bloedvaten, daar zijn de geleerden het wel over eens. Ons bloedvatstelsel moet zich voortdurend aanpassen een zuurstofbehoefte van de organen. Om dit zo goed mogelijk te doen is het bloedvat uitgerust met een ingenieuze cellaag; het endotheel.
Dit endotheel scheidt vaatverwijdende (stikstofoxide) en vaatvernauwende (endotheline) stoffen af om balans te bewaren. Schade aan dit endotheel, door roken, hoog cholesterol en diabetes schopt de vaatfunctie in de war. Meet af en toe eens je bloeddruk en cholesterol, ken-je-getallen, en dan snel weer die hardloopschoenen aan dan kan het alleen maar verbeteren!
Deze column verscheen in RunningNL magazine #36
