De coolste loopwedstrijd? Dat moet wel de Marathon van Spitsbergen zijn. En dan hebben we het nog niet eens over de temperatuur. De uitzichten en beleving tijdens de meest noordelijke marathon ter wereld zijn onvergetelijk. Een ijsbeer loop je het liefst alleen aan de finish tegen het lijf …
TEKST: KERSTEN STEURBAUT
FOTO’S: JILL BLACKSTONE PHOTOGRAPHY
Op de achtergrond domineren de spitse toppen van – jawel – Spitsbergen het fabelachtige decor. De wind blaast hard in het gezicht en de thermometer heeft een flinke duik onder het vriespunt genomen. Twee ijsberen – in carnavalskostuum, geen echte – begeleiden dolgelukkige lopers een voor een naar de aankomst. Welkom op de Marathon van Spitsbergen, de meest noordelijke marathon ter wereld.
Voor we samen op avontuur gaan en ons in de grootste wildernis van Europa wagen, eerst een lesje aardrijkskunde. Spitsbergen is het hoofdeiland van Svalbard, een archipel van zo’n 80 eilanden tussen Noorwegen en de Noordpool. Van de totale oppervlakte van 62.000 km², de helft groter dan Nederland, is ruim 60% bedekt met gletsjers. Naast de 2552 burgers zijn ijsberen, rendieren, poolvossen, walrussen, zeehonden en tal van arctische vogelsoorten de belangrijkste inwoners. Op zee kan je walvissen zoals beluga’s en bultruggen spotten. Ook de blauwe vinvis, de grootste van alle walvissen, is een potentiële toeschouwer tijdens de Marathon van Spits-
bergen. Weer eens iets anders dan Londen of New York.
“Het is een once in a lifetime experience”, vertelt Iris Van Asperen (44), die drie jaar geleden al eens deelnam. Nu ja, once in a lifetime? Iris was zo overweldigd door de ervaring dat ze zich opnieuw heeft ingeschreven. Ze zal erbij zijn op de volgende editie, die plaatsvindt op 4 juni. “Ik had me in 2019 ingeschreven als alternatief voor de marathon van Londen, maar door een speling van het lot werd ik in hetzelfde jaar ingeloot. Vijf weken voor Spitsbergen stond ik dus in Londen aan de start. Achteraf bekeken heeft dat mijn reis een beetje tekortgedaan. Spitsbergen was zoveel mooier dan Londen, maar ik had het gevoel dat ik er niet 100% van heb kunnen genieten. Dus heb ik me maar opnieuw ingeschreven.”
Surrealistische omgeving
Wat maakt Spitsbergen dan zo mooi? De schoonheid wordt bepaald door … het niets. Na de start in de hoofdstad Longyearbyen – in werkelijkheid niet meer dan een groot uitgevallen mijndorp met universiteit, luchthaven, ziekenhuis en camping – loop je recht de arctische toendra in. Een surrealistische omgeving waar de uitzichten eindeloos zijn. Het contrast met onze dagelijkse leefwereld kan niet groter zijn. Geen opeenstapeling van prikkels, geen auto’s of huizen, geen mensen of geluiden. Kilometerslang loop je door besneeuwde landschappen, ben je omgeven door ruige bergen met indrukwekkende ijstoppen. Waar je ook kijkt, verder is er niets. “Die ruwheid van het landschap heeft iets mysterieus”, probeert Iris haar indrukken onder woorden te brengen. “Alsof je plots in een andere wereld bent beland. Je voelt je heel klein en nietig. Wat je ziet is moeilijk onder woorden te brengen. De uitzichten zijn zo fenomenaal dat het respect voor Moeder Natuur alleen maar groter wordt.”
Vergeet je PR, neem een selfie
De Marathon van Spitsbergen is dan ook geen wedstrijd om te jagen op een persoonlijk record. Nu ja, eigenlijk loopt iedereen hier zijn beste tijd, want in principe loop je deze marathon maar één keer in je leven. Behalve Iris dus. Raoul Tirtosentono van reisorganisatie Arctic Marathon raadt zijn deelnemers aan om onderweg gewoon even te stoppen. “Vergeet je sporthorloge. Neem je tijd, kijk even rond. Neem een paar foto’s en een leuke selfie. Of bel gewoon even naar het thuisfront om je indrukken te delen. Kortom: besef dat je aan het einde van de wereld staat en geniet van het avontuur.”
Makkelijker gezegd dan gedaan. Lopers zijn vaak competitiebeesten, maar dat kan in Spitsbergen best even getemd worden. “Ik wilde heel graag eens een marathon onder de 4,5 uur lopen”, lacht Iris. “Ik had al snel door dat die ambitie niet haalbaar was en na 15 km heb ik mijn tijd helemaal losgelaten. Lekker genieten. Voor het eerst prees ik mezelf gelukkig dat ik een langzame loper ben. Kom ik dit jaar een bankje tegen, dan ga ik er allicht zelfs even bij zitten. Het zou zonde zijn om al dat moois niet volledig in je op te nemen.”
Pittige klim, stevige wind
De omgeving is niet de enige reden waarom je een snelle tijd uit je hoofd moet zetten. Het parcours op Spitsbergen valt niet te onderschatten. Bovendien zorgen de weersomstandigheden nog eens voor een extra uitdaging. “Wie de marathon loopt, loopt tweemaal het parcours van de halve marathon”, legt Raoul uit. “Dat wil zeggen dat de deelnemers ook twee keer de korte klim op het einde van de omloop moeten overwinnen. Verwacht dan niet een muur die je moet oplopen, maar het is toch wel een stevige kuitenbijter.” Mentaal voordeel: als je de top hebt bereikt, zie je de finish liggen en kan je beginnen met aftellen.
Veel zwaarder dan de hoogtemeters die je moet overwinnen: de ruige wind. De temperatuur op Spitsbergen is in juni te vergelijken met de Nederlandse winters, tussen de -5 en +5 °C. Een stevige wind kan de gevoelstemperatuur laten zakken tot ruim 15 graden onder nul. “Die kou, dat went wel. Daar kan je je ook op kleden”, vertelt Iris. “Maar die snijdende wind maakt het echt lastig. In de eerste ronde loop je nog regelmatig in groepjes en kan je af en toe beschutting zoeken, maar in de tweede ronde is het een tweestrijd: jij en de wind. Dan zie je plots heel veel mensen wandelen. Achteraf maakt dat de beleving en voldoening nog iets groter, al hoop je op het moment zelf dat de wind toch even gaat liggen.”
Ijsbeer
De bekendste inwoner van Spitsbergen? Denk er maar niet te lang over na, het is de ijsbeer. Naar schatting dolen er op de archipel in de Noordelijke IJszee zo’n 975 ijsberen rond. Dat komt neer op één kolos van 300 tot 700 kg per 2,5 inwoners. Een mooie kans om een ijsbeer in het wild te spotten? Toch maar liever niet. “We promoten deze marathon als de enige in de wereld met beveiliging tegen ijsberen. Dat klinkt grappig, maar het is geen gimmick”, vertelt Raoul bloedserieus. “Een ijsbeer haalt makkelijk snelheden van 40 tot 45 km/u. Als hij jou ziet of jij hem, dan is het te laat. Daarom zijn er tijdens de wedstrijd 35 bewapende polar bear guards, wandelend of zich verplaatsend op fietsen en quads, om de omgeving in het oog te houden en te speuren naar potentieel gevaar.” Deelnemers kunnen echter gerust slapen: tijdens de voorbije edities heeft zich nog nooit een incident voorgedaan. Wordt er straks toch een ijsbeer gespot, dan zal die niet afgeschoten worden. “Een waarschuwingsschot is vaak voldoende om de dieren op afstand te houden.”
Toch moet je de hoop om wilde dieren te spotten niet helemaal opgeven, besluit Raoul. “Met wat geluk zie je langs het parcours wel poolvossen of rendieren. Even mooi, maar niet zo bedreigend.” Al moet je voor een witte poolvos in een witte omgeving wel scherpe ogen hebben. Nog een extra reden om dat sporthorloge thuis te laten. Ogen open en genieten van de omgeving.
Specifieke voorbereiding
De deelnemerslimiet voor de Marathon van Spitsbergen is vastgelegd op zo’n 400 tot 500 lopers. Dat komt overeen met ongeveer de helft van het aantal beschikbare bedden voor toeristen. Het maakt van de noordelijkste marathon ter wereld een exclusieve en unieke ervaring. De Belgische Els Van der Straeten (51) is dit jaar een van de gelukkige deelnemers. Ze liep al marathons in Berlijn, New York, Parijs, Londen, Chicago, Tokio en Frankfurt. Els leest het lijstje af van haar enkels, waar ze locatie en data heeft laten vereeuwigen in een tattoo. “Anders zou ik het zo vergeten”, lacht ze.
En deze zomer komt daar dus Spitsbergen bij. De voorbereiding is intussen al een tijdje bezig. Els had zich ingeschreven voor de editie van 2021, maar die werd door corona met een jaar uitgesteld. Haar voorbereiding neemt Els heel serieus. “Voor deze marathon heb ik speciale kledij aangeschaft die me moet beschermen tegen de kou. Vorig jaar en dit jaar ben ik om 3 uur ‘s nachts opgestaan om die kledij te testen in vergelijkbare temperaturen, tot -8 °C.
En ’s ochtends neem ik bijna altijd een koude douche. Ook op de stevige wind heb ik me voorbereid. Zo heb ik begin dit jaar geprofiteerd van de periode met stormweer. Een dag na de storm, toen er nog heel veel wind stond, ben ik extra gaan trainen. Ik wil straks in Spitsbergen niet verrast worden. Door nu al in gelijkwaardige omstandigheden te trainen, vind ik mentale rust.”
Ook het grote niets schrikt Els niet af. “Trainen doe ik sowieso altijd in mijn eentje. Dat geeft mij juist rust. Ik heb al veel stadsmarathons gelopen, maar na 30-35 km begint die drukte mij een beetje te irriteren. Dat die prikkels in Spitsbergen beperkt zijn, stemt me nu al euforisch. Die fascinerende landschappen, ik kijk ernaar uit.” Een gsm voor selfies of foto’s om die landschappen vast te leggen, neemt Els niet mee. Wel op zak: haar iPod. De wondermooie omgeving zal Els aanschouwen met een zelf samengestelde soundtrack in haar oren. “Niet te luid, hoor. Dan vang ik toch nog wat geluiden van de omgeving op.”
Dat Els de marathon met muziek zal lopen, hoeft niet te verbazen. Als lichttechnieker in de festivalsector bepaalt muziek een groot deel van haar leven. In 2021 goot ze haar twee passies – lopen en muziek – nog samen in een boek: Rock ’n Running. Hoe de soundtrack er tijdens de Marathon van Spitsbergen zal uitzien, laat Els over aan het lot van de shuffleknop. Alleen het eerste liedje ligt vast. Iedere wedstrijd begint met een nummer van Coldplay: Adventure of a Lifetime. Een betere soundtrack voor de noordelijkste marathon ter wereld kan je niet bedenken.
REIS MEE NAAR SPITSBERGEN MET ARCTIC MARATHON
Zin gekregen om de Marathon van Spitsbergen te lopen? Wil je onbezorgd aan de start staan, dan kan je dit ultieme loopavontuur laten verzorgen door reisorganisatie Arctic Marathon. Met een directe vlucht vanaf Schiphol, transfer, keuze uit de beste hotels, diners op de meest bijzondere locaties, startnummer, wedstrijdshirt en de allermooiste medaille. Via Arctic Marathon kunnen deelnemers het avontuur compleet maken met adrenalineverhogende arctische activiteiten en horizonverbredende excursies. Arctic Marathon heeft een Nederlands- en Franstalig begeleidingsteam, inclusief een eigen content crew. Alle deelnemers krijgen na afloop een fotoreportage en een aftermovie, om zo eindeloos te kunnen nagenieten.
Ga naar www.arcticmarathon.nl voor meer info en volg Arctic Marathon op Facebook en Instagram.
