Alleen bezig zijn met datgene waarop je invloed hebt. Het klinkt simpel, maar hoe doe je dat eigenlijk? Hoogleraar sportpsychologie Nico van Yperen schreef er een boek over. Dat deed hij samen met Marit Bouwmeester, de succesvolste zeilster aller tijden. Gister vond de officiele boekpresentatie Samen leggen ze uit hoe je je mindset optimaal afstelt om gelukkig te zijn en om je prestaties te verbeteren. Eén begrip, dat zijn oorsprong kent in de stoïcijnse filosofie, staat daarbij centraal: control the controllables. We spreken erover met Van Yperen.
Pieken naar olympisch goud
Het is één (!) week voor de start van de Olympische Spelen in Parijs als de relatie van Marit Bouwmeester, op dat moment dé topfavoriete om haar tweede olympische gouden medaille binnen te halen, op de klippen loopt. Bouwmeester en haar ex voedden op dat moment samen een peuter op. Dat brengt uiteraard de nodige uitdagingen met zich mee, zeker als je wilt strijden op het hoogste podium. De kleine Jes heeft last van slaapapneu, slaapt slecht en is regelmatig prikkelbaar, wat zich uit in driftbuien. Een intense periode, vlak voor Bouwmeester wil pieken naar olympisch goud.
Winning is an inside job
De afloop is bekend: Bouwmeester pakt in Parijs haar tweede olympische gouden medaille en mag zich inmiddels de succesvolste zeilster ooit noemen. Naar eigen zeggen komt dat vooral door haar mindset: haar vermogen de situatie te accepteren en oplossingen te zoeken. Het is die eigenschap, die mentale kracht, die Bouwmeester uiteindelijk de succesvolste zeilster ooit maakte. “Je kan niet winnen als je in je hoofd al verliest. Winning is an inside job”, zegt ze daarover in het boek. Nico van Yperen is hoogleraar sportpsychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Samen met Bouwmeester schreef hij het boek Winnen met je hoofd: De psychologie van optimaal presteren. Daarin verbinden ze de ervaringen van Bouwmeester met kennis en inzichten uit de sportpsychologie. In gesprek met Van Yperen gaan we op zoek naar mentale lessen voor lopers. We starten bij het basisprincipe van het boek én het fundament waarop Bouwmeesters mindset is gebaseerd. Vervolgens zoomen we in op thema’s zoals het maken van scenario’s, focus en concentratie, het belang van plezier én wat je zelf kan doen om je mindset te verbeteren – allemaal zaken waar lopers voordeel kunnen uithalen.
Control the controllables
Het is hét kernbegrip van het boek: control the controllables. Van Yperen: “In het leven in het algemeen en in de sport zijn er nu eenmaal veel dingen die je niet kan controleren. Dat moet je accepteren. Maar er zijn ook behoorlijk wat factoren waarop je wél invloed hebt. Control the controllables betekent dat je optimaal invloed uitoefent op wat in je macht ligt. Al het overige neem je zoals het is. Het gaat erom dat je grip krijgt en houdt op je leven, je sportprestaties en je welbevinden. Ook accepteren en loslaten hoort daarbij. Uiteindelijk draait het om wat je zelf kan doen om in je eigen leven de regie te pakken en te houden, waardoor je de kans op succes vergroot.”
Van Yperen noemt een voorbeeld: “Als het bij een loopwedstrijd ineens enorm warm is, waardoor je niet je gewenste tempo kan lopen, kan je je daar heel druk over maken. Hetzelfde geldt voor een scenario waarin ineens een concurrent aan de start staat die op papier veel sterker is. Of als je slecht geslapen hebt of in de privésfeer een vervelende gebeurtenis meemaakte. Maar dat zijn gewoon feiten. Die moet je accepteren.” Dat brengt ons terug naar de zomer van 2024, een week voor de start van de Spelen. “Zo’n gebeurtenis is natuurlijk mentaal heel belastend. Maar de vraag is dan: hoe ga je daarmee om? Dáár heb je wél controle over. En dat kon Marit als geen ander. Ze richtte meteen haar aandacht op zaken die ze wél kon controleren.”
Control the controllables is een overkoepelend principe dat voortkomt uit de stoïcijnse filosofie uit de klassieke oudheid. De kern van de stoïcijnse levenshouding: leer herkennen waarop je wél invloed hebt en leer accepteren wat je niet kan veranderen.
(…)
Lees het volledige verhaal in de nieuwste editie van RunningNL-magazine, met ook: Alles over mindset, Tim van Rijthoven: van tennissensatie naar hardlopen, inspirerende quotes van de grootste lopers, en alles over de meest mytische en misschien wel zwaarste ultraloop die er is. Liever online lezen? Lees dan verder via Blendle.