Yvonne Bontekoning, bewegingsanalist en voetkundige van voetentraining.nl, dook in dit onderzoek deelt deze trade-offs. Daarnaast geeft ze je tips en tricks hoe je de nadelen kunt compenseren.
Voordelen:
- Demping en voetboog ondersteuning verminderen de schokbelasting op de voet, achillespees en peesplaat.
- Minder spierinspanning nodig voor schokabsorptie en tegen gaan overpronatie.
- Comfortabeler lopen, vooral bij langere afstanden.
Trade-off:
- Door langdurige ondersteuning neemt de spieractiviteit van de voetspieren af.
- Studies tonen aan dat mensen die altijd in ondersteunende schoenen lopen kleinere intrinsieke voetspieren hebben.
- Ook de proprioceptie (gevoel voor houding en balans) vermindert, wat op termijn instabiliteit of overbelasting kan veroorzaken.
Wat kun je doen?
Het gericht trainen van je voetspieren is hier een cruciaal onderdeel in.
- Zie dit artikel over waarom voetspiertraining cruciaal is en lees in dit artikel waarom de grote teen een belangrijke rol speelt.
- Loop regelmatig op blote voeten of minimalistische schoenen. Bijvoorbeeld in het dagelijks leven of tijdens de warming-up. Let op: als je dit niet gewend bent bouw het rustig op!
Krachtverlies door stijve zolen en ondersteuning
Voordelen stijven zolen:
- Een stijve zool vergroot de hefboomwerking van de enkel, waardoor je kuitspieren efficiënter kracht kunnen leveren bij de afzet.
- Biedt vooral voordelen bij hogere snelheden. Denk bijvoorbeeld aan intervaltrainingen of wedstrijden.
- Minder buiging in de teen – en middenvoetgewrichten vermindert lokale belasting.
Trade-off:
- Omdat de zool de afzet ‘helpt’, hoeven je voet- en kuitspieren minder hard te werken → spieractiviteit en spierkracht nemen af.
- Op de lange termijn kun je daardoor kwetsbaarder worden voor spierverrekkingen, peesklachten of afwikkelproblemen bij andere schoenen.
Wat kun je doen?
Wissel stijve schoenen af met meer flexibele modellen tijdens rustige duurlopen en voeg kuit- en voetspierversterkende oefeningen toe aan je krachttraining.
Mobiliteitsverlies door stijve zolen
Voordelen:
- Verhoogt de efficiëntie bij de afzet, vooral bij snelle tempo’s of heuvelop.
- Verlaagt de buigbelasting op de voorvoet en middenvoet.
- Kan helpen bij herstel van bepaalde blessures (bijv. hallux rigidus).
Trade-off:
- Minder beweging in de middenvoet en tenen → afname van gewrichtsmobiliteit.
- Beweging die normaal in de voet plaatsvindt, verschuift naar bovenliggende ketens (knie/heup), wat het risico op overbelasting vergroot.
- Bij overgang naar flexibelere schoenen (bijv. trails of spikes) is het risico op overbelasting groter.
Wat kun je doen?
Blijf de mobiliteit in je voeten onderhouden met:
- losmaak oefeningen
- maak diepe squats
- draag buiten je trainingen regelmatig schoenen zonder stijve zolen om je natuurlijke bewegingspatronen te stimuleren. Wandel op blote voeten of minimalistische schoenen op ongelijke ondergrond.
Mobiliteitsverlies door hoge hak en grote hiel–voorvoet-offset (heel-to-toe drop)
Voordelen:
- Verlicht de rekbelasting op de achillespees en kuit bij haklanding.
- Bevordert een zachtere landing bij hiellanding.
- Kan bij bepaalde klachten (bijv. achillesproblemen) tijdelijk verlichting geven.
Trade-off:
- Door de verhoogde hiel buigt de enkel minder → vermindering van de natuurlijke enkelmobiliteit.
- Beperkte bewegingsuitslag beïnvloedt de rest van de bewegingsketen (vooral knie- en heuphoek).
- Kan leiden tot compensatieklachten en stijfheid, zeker als je langdurig alleen met hoge drops
Wat kun je doen?
Train actief op enkelmobiliteit. Doe regelmatig oefeningen zoals diepe squats. Wissel schoenen met hoge offset af met modellen met lagere drop, zeker op kortere en rustige loopjes.
Andere relevante trade-offs
- Bescherming versus sensorisch verlies
Dikke, zachte zolen beschermen je voeten, maar blokkeren voetzoolreceptoren → minder balansgevoel, slechtere feedback. Vooral bij trails of natte ondergrond kan dit problematisch zijn.
- Stabiliteit versus aanpassingsvermogen
Brede, stabiele schoenen bieden controle, maar beperken de voet om zich aan te passen aan variabele ondergronden. Gevolg: afhankelijkheid van de schoen i.p.v. eigen voetfunctie.
Conclusie: optimaliseer, maar compenseer
Technologie helpt je sneller lopen – maar doet dat deels door functies van je eigen lichaam over te nemen. Hier kun je slim mee omgaan om blessures op langere termijn te voorkomen:
- Gebruik schoenen als hulpmiddel, niet als kruk.
- Compenseer verlies aan kracht, mobiliteit en gevoel met gerichte training.
- Wissel schoenen, ondergrond en tempo’s bewust af om je voetfunctie actief te houden.
Dit artikel is geschreven door Yvonne Bontekoning van voetentraining.nl en is gebaseerd op: Yawar, A. & Lieberman, D.E. (2023). Biomechanical Tradeoffs in Foot Function From Variations in Shoe Design. Exercise and Sport Sciences Reviews, 51(4), 128–139.